Pan od poezji. O Zbigniewie Herbercie

Kapitalnie wścibska Joanna Siedlecka wpuściła swoim Panem od poezji tyle życia do herbertologii - pisał krytyk Andrzej Horubała.

Jej książka o Herbercie jest bowiem barwną opowieścią o życiu Pana Cogito od kolebki po grób, dokumentującą jego kolejne etapy: Lwów, Sopot, Warszawę, Paryż, złożoną z relacji imponującej liczby świadków z najróżniejszych środowisk: szkolnych kolegów, przyjaciół, pierwszej wielkiej miłości i wielu ważnych nazwisk naszej literatury, m.in. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Jerzego Giedroycia.

Jest też w Panu od poezji to, czego przede wszystkim szukamy w biografiach - Herbert prywatny, osobisty, intymny. Dręczony chorobą i cierpieniem, alkoholem, wiecznie w podróży. Pozorny kobieciarz, w istocie bał się kobiet, unikał trwałych z nimi związków.

Autorka odkrywa również mroczne, skrywane przez Poetę, bolesne rany - poczucie winy za brak udziału w konspiracji z powodu kalectwa i sromotnej ucieczki ze Lwowa w marcu 1944, gdy jego rówieśnicy szykowali się do walki.

Pierwsze wydanie książki było nominowane w 2003 r. do dwóch najważniejszych literackich laurów: Nagrody Nike i Nagrody im. Józefa Mackiewicza.

Drugie wydanie poszerzone zostało o sześć nowych, równie odkrywczych rozdziałów:
- Czarne słońce i Przepraszam za męża o Katarzynie Herbertowej w roli żony i wdowy po Herbercie;
- Sopot, Bieruta 8 o wielkiej pomocy udzielanej mu przez ukochaną kobietę i rodziców - o czym milczał , podkręcając swój mit samotnie zmagającego się z potworem komunizmu;
- Odwoływać nie będziemy - o skutkach Hańby domowej, głośnego wywiadu Herberta z Jackiem Trznadlem o udziale polskich pisarzy w komuniźmie;
- Dosięgnie mnie ręka tych panów o Panu Cogito w trybach bezpieki;
- Przystań - portret wymarzonego mieszkania Poety na ulicy Promenada, które okazało się nafaszerowaną podsłuchami pułapką, z sąsiadem - tajnym współpracownikiem.

O pierwszym wydaniu książki pisał sam Czesław Miłosz: Czytam Siedlecką z wielkim zainteresowaniem, bo ona tam, w Panu od poezji, opisuje środowisko polonistyki warszawskiej w latach pięćdziesiątych, [...].To jest ważne świadectwo, bo nie mamy za wiele wspomnień o tamtych czasach. I jeszcze ta książka mówi o tym, co ja uważam za bardzo ważne, to znaczy, o terrorze środowiska. Na przykład kiedy się było poetą, miało się status poety i pryszczaci mówili: Chodź na wódkę, to jeśli się nie poszło z nimi, to właściwie opowiadało się po przeciwnej stronie.

(Agnieszka Kosińska, Miłosz w Krakowie, Znak, Kraków 2015)


Joanna Siedlecka - członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, pani od biografii zasłynęła głośnymi, wznawianymi reporterskimi książkami o pisarzach: Jaśnie paniczem o Witoldzie Gombrowiczu, Mahatmą Witkacym o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, Czarnym ptasiorem o Jerzym Kosińskim, dwoma tomami Wypominków o pisarzach przemilczanych. Jest też autorką trzech książek o ciemnym rewersie oficjalnego życia literackiego w PRL-u: Obławy. Losy pisarzy represjonowanych, Kryptonimu Liryka i Biografii odtajnionych. Laureatka wielu nagród, m.in. Nagrody Specjalnej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007) oraz Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza (2016).