Powszechna Encyklopedia Filozofii. Tom 10 (Suplement)

Encyklopedia to dzieło, które służy ciągłemu kształceniu ([en kyklo]) i wychowywaniu ([paideia]) poszczególnych ludzi i całych społeczności. W tradycji kultury zachodniej encyklopedie były i są najbardziej uniwersalną formą informowania oraz kształcenia. Tworzone przez określone środowiska akademickie są zarówno świadectwem zdobytej wiedzy, jak też znakiem poziomu kultury osiągniętej przez dany naród. Opracowanie encyklopedii z określonej dziedziny nauki i przekazanie jej społeczeństwu to nie sprawa ambicji grupy naukowców, lecz przede wszystkim wyraz troski o edukację i poziom kultury naukowej danej społeczności.
Wśród różnych rodzajów encyklopedii niezbywalną rolę w ksztaltowaniu kultury naukowej odgrywają encyklopedie filozoficzne. Filozofia, która przenika tak istotne dziedziny kultury jak poznanie, postępowanie, wytwarzanie, jest dla kultury każdego narodu jej logosem (rozumem), który pozwala odkryó wyższy, niż tylko doraźny, cel życia i działania.
Wybuch drugiej wojny światowej, okupacja Polski, niszczenie polskiej inteligencji i, w konsekwencji, polskiej nauki, zwłaszcza humanistyki, spowodowały załamanie podstaw kultury. Towarzyszyło temu zaprogramowane prześladowanie Kościoła katolickiego, czego wyrazem były proporcjonalnie najwyższe straty osobowe wśród duchowieństwa, powstałe zarówno pod okupacją niemiecką, jak i sowiecką. Wprowadzenie ideologii komunistycznej, wrogiej dziedzictwu wielowiekowej tradycji, było kolejną przyczyną dewastacji polskiej kultury. Ideologia ta, w postaci marksistowskiej filozofii, stała się obowiązkowa na wszystkich szczeblach nauczania szkolnego, a także w propagandzie szerzonej w środkach przekazu oraz w książkach i czasopismach.
Trwające pól wieku niewolenie wolnej myśli spowodowalo w narodzie znaczną utratę świadomości własnej kultury i doprowadziło do deformacji światopoglądowych. Skutki te nie ustąpiły wraz z odzyskaniem w roku 1989 niezawisłości, ponadto propaganda laicko-ateistyczna nasiliła swe oddziaływanie na umysły Polaków, a przygotowany, dostosowany do panującej wokół mody kulturowej program szkolnego nauczania i formacji nie daje gwarancji przeciwstawienia się nowemu zniewoleniu. W tej sytuacji należalo dostarczyć kształcącej się młodzieży skutecznej pomocy w postaci niezafałszowanej ideologicznie filozofii, która zawsze stoi u podstaw rozumienia kultury i rzetelnego myślenia.

Dobiegły końca prace redakcyjne przy dziesiątym, a zarazem ostatnim tomie Powszechnej Encyklopedii Filozofii, którym jest Suplement.
Suplement do Powszechnej Encyklopedii Filozofii zawiera cztery części: aneks haseł, listy haseł, słowniki-indeksy oraz objaśnienia i komentarze. Aneks haseł obejmuje biogramy filozofów, problemy oraz przeglądy, które nie zostały ujęte w poprzednich dziewięciu tomach Encyklopedii (ogółem 261 haseł). Wśród haseł problemowych należy zwrócić uwagę na takie, jak: prawa człowieka, philosophia perennis, umowa społeczna, chrześcijaństwo, nazwa, intelektualizm etyczny, fides et ratio, rzecz, theosis, via antiqua, via communis, via nova, zasada racji. Wśród biogramów filozofów zagranicznych w aneksie znajdziemy m.in.: James Wheisheipl, Alasdair MacIntyre, Marie-Dominique Philippe, Leo Elders. Z biogramów polskich filozofów i myślicieli czy ludzi kultury można wskazać takie nazwiska, jak: Feliks Bednarski, Leon Koj, Joachim Kondziela, Władysław Seńko, Włodzimierz Sedlak, Antoni Peretiatkowicz, Stanisław Wyspiański, Stefan Żeromski.
Suplement zawiera ponadto bardzo ważne narzędzia służące do korzystania z Encyklopedii, jak: listy haseł alfabetyczne, z filozofii polskiej, islamsko-żydowskiej, z filozofii wschodnich oraz listy haseł problemowych według dziedzin. Szczególną pomocą naukową i dydaktyczną są słowniki-indeksy filozofów i problemów, dające podstawowe informacje o autorze lub problemie i odsyłające Czytelnika do tomu, w którym znajdzie całościowe omówienie. Ponadto znakomitym instrumentem w lekturze Encyklopedii jest zamieszczony w Suplemencie słownik terminów technicznych, występujących w hasłach, które opisują problemy wyjaśniane w różnych kulturach, a więc słownik filozoficznych terminów greckich, łacińskich, arabskich, sanskryckich i palijskich oraz chińskich i japońskich.
W Suplemencie Czytelnik znajdzie także objaśnienia i komentarze dotyczące zarówno okoliczności powstania Encyklopedii, sposobu korzystania z niej, jak i refleksje na temat samego rozumienia filozofii i jej roli w kulturze. Wśród artykułów tych zamieszczono cenne teksty autorstwa ojca prof. Mieczysława A. Krąpca - inicjatora powstania Powszechnej Encyklopedii Filozofii i przewodniczącego Komitetu Naukowego. Suplement ukaże się w drugiej połowie września br., zamykając tym samym ponad 11-letni okres prac nad pierwszą polską Powszechną Encyklopedią Filozofii.