Tajemnica Las Meninas

W historii sztuki europejskiej nie ma właściwie obrazu, który byłby tak zagadkowy, a co za tym idzie, tak często komentowany i interpretowany, jak Las Meninas Velázqueza. Dlatego też nie ma lepszego sposobu na zbliżenie się do tego dzieła, niż zebranie w dobrej antologii najważniejszych tekstów dotyczących jego rozumienia. Wydana przez Andrzeja Witko książka taką właśnie antologią jest. Prof. Victor I. Stoichita, Fryburg Las Meninas Diega Velázqueza to enigmatyczne arcydzieło troskliwie strzegące swego znaczenia przez stulecia. Mimo iż wszyscy uznają obraz za olśniewający przykład sztuki malarskiej, nikomu nie udało się podać ostatecznego wyjaśnienia jego intencji. W rezultacie Las Meninas wywołało jedną z najbardziej długotrwałych polemik w historii interpretacji dzieł sztuki. Niniejsze eseje stanowią cenny materiał nie tylko dla wielbicieli wielkiego hiszpańskiego artysty, ale również dla tych, którzy chcą zrozumieć, jaki wpływ na dzieła sztuki mają ciągle zmieniające się założenia kulturowe i filozoficzne. Dzięki inicjatywie znakomitego hispanisty Andrzeja Witko z olbrzymiej ilości prac wyselekcjonowano najciekawsze teksty, które przetłumaczono na język polski. Pewien jestem, że niniejsza antologia zainteresuje szerokie grono czytelników. Prof. Jonathan Brown, Nowy Jork Od czasów, gdy w odległym już roku 1700 Luca Giordano stwierdził, że obraz Velázqueza, metafora najwyższej umiejętności malarskiej, jest „teologią malarstwa”, stał się on głównym odniesieniem dla refleksji na temat sztuki. Jednakże, gdy w 1882 roku, już w epoce fotografii, Théophile Gautier postawił pytanie où est donc le tableau?, zaproponował tym samym nowe spojrzenie na płótno, które nic przestawało mylić obserwatorów, stających od tamtych czasów wobec jego iluzjonistycznej i paradoksalnej, dwuwymiarowej przestrzeni [...]. Fascynacja - fizyczna czy intelektualna - tym ogromnym płótnem, które wydaje się wypierać ukazaną nam fikcyjną rzeczywistość, doprowadziła do tego, iż przez dwa ostatnie wieki próbowano zinterpretować Las Meninas za pomocą pędzla, ołówka i rylca lub po prostu pióra. Malowidło to swą złożoną, wielopostaciową i mylącą obecnością, sprowokowało odpowiedzi tak liczne i sprzeczne, że nie może ich pomieścić żadna antologia tekstów na temat Las Meninas. Prof. Fernando Marias, Madryt