Biuletyn IPN nr 174 (5) / 2020

Niesprawiedliwy koniec wojny – to główny temat majowego numeru „Biuletynu IPN”. Polacy bronili swojej Ojczyzny najechanej we wrześniu 1939 r. przez Niemców i Sowietów. Potem bili się na wszystkich frontach II wojny „za wolność naszą i waszą”. Kiedy nastał kres działań wojennych, gdy w wielu krajach z radością otwierano szampany, Polska utraciła właśnie Kresy Wschodnie, uprowadzeni przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego oczekiwali na proces w Moskwie, a w kraju NKWD przy pomocy komunistów przeprowadzało czystki i instalowało prosowieckie władze. Nie takiego końca wojny wyczekiwali Polacy.

W numerze przedstawiamy polski bilans II wojny światowej, portret niemieckich grabieżców, aresztowanie i proces Szesnastu, tragedię zawsze wiernego Lwowa, polowanie na Polaków w Augustowie i okolicach, sowieckie porządki na Dolnym Śląsku i deportacje do ZSRS z Górnego Śląska, wreszcie obraz Warszawy w objęciach Wielkiego Brata. Dopełniają to sylwetki Żołnierzy Niezłomnych, którzy nie pogodzili się z narzuconym Polsce nowym systemem.

Do głównego tematu nawiązuje też przypomnienie książek ambasadorów – polskiego w USA w czasie wojny Jana Ciechanowskiego i amerykańskiego w Polsce powojennej Arthura Bliss Lane’a – o Polsce zdradzonej. Recenzja z najnowszej książki Jana Grabskiego ukazuje, że i dziś nie brak historyków, którzy mylą naród ofiar wojny z narodem morderców.

W numerze nie zabrakło także tematów rocznicowych – wspominamy reakcje na odejście marszałka Józefa Piłsudskiego, a z najnowszej historii powstanie Ruchu Wolność i Pokój i jego wpływ na „desakralizację” Ludowego Wojska Polskiego.

Do majowego „Biuletynu IPN” dodaliśmy płytę DVD z filmem Ostatni korespondent. Oblężenie Warszawy 1939 , reż. Eugeniusz Starky. Dokument opowiada losy Juliena Bryana, amerykańskiego dziennikarza, który przybył do Polski w pierwszych dniach wojny i zarejestrował na taśmach filmowych i fotografiach wstrząsający obraz niemieckiej napaści na naszą Ojczyznę.

SPIS TREŚCI

Niesprawiedliwy koniec wojny

• Włodzimierz Suleja – Niezakończone rozrachunki

• Agnieszka Łuczak – Portret niemieckich grabieżców

• Andrzej Chmielarz – Polska podziemna przed sowieckim trybunałem

• Paweł Naleźniak – Czym był koniec wojny dla Lwowa?

• Krzysztof Sychowicz – Obława lipcowa

• Joanna Hytrek-Hryciuk – „Rezultatem tej historii jest nienawiść”. Niemcy, Polacy  i Rosjanie na Dolnym Śląsku po wojnie

• Dariusz Węgrzyn – Deportacje z Górnego Śląska do ZSRS w 1945 roku

• Tomasz Łabuszewski – Warszawa w objęciach Wielkiego Brata

Sylwetki

• Kajetan Rajski – O lepszą i sprawiedliwszą Polskę. Płk Aleksander Dellman „Urban”, „Dziadek” (1894–1969)

• Wioletta Lipińska – Żołnierz „Zapory”. Lucjan Ronduda „Lutek” (1927–2003)

Komentarze historyczne

• Marek Gałęzowski – „Umarł »Dziadek« siwy a żelazny...”

• Dariusz Zalewski – Ruch Wolność i Pokój a „desakralizacja” Ludowego Wojska Polskiego

Książki

• Marek Klecel – Ambasadorzy o Polsce zdradzonej

Recenzja

• Michał Chlipała – Naród morderców, czyli niektóre ofiary nie zasługują na pamięć