Cena zniszczenia. Wzrost i załamanie nazistowskiej gospodarki

Teza, że nazistowskie Niemcy były niepowstrzymaną, niszczycielską siłą, wspartą przez wysoce uprzemysłowioną gospodarkę jest podstawą wszystkich opisów drugiej wojny światowej. A co, jeśli tak nie było? Jeśli tragedia XX-wiecznej Europy miała swoje korzenie raczej w niemieckiej słabości niż sile?
Adam Tooze dał pierwszy w ostatnich latach radykalnie nowy opis drugiej wojny światowej. Zrobił to poprzez umieszczenie w sercu tej historii ekonomii na równi z kwestiami rasowymi i politycznymi. Intuicyjne rozumienie realiów światowej gospodarki było fundamentalne dla światopoglądu Hitlera. Zrozumiał, że względne ubóstwo Niemiec w roku 1933 było rezultatem nie tylko Wielkiej Depresji, ale także ograniczonego terytorium i niewielkich zasobów naturalnych. Przewidywał narodziny nowego, zglobalizowanego świata, w którym Europa zostanie zmiażdżona przez przytłaczającą potęgę Ameryki. Była tylko jedna, ostatnia szansa: europejskie superpaństwo pod rządami Niemiec.

Globalny układ gospodarczy i wojskowy był jednak od samego początku wymierzony w Hitlera i właśnie w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu ze strony Zachodu wysłał swoje niedoposażone armie, aby na bezprecedensową skalę, ale ostatecznie daremnie, siały zniszczenie w całej Europie. Nawet latem 1940 roku, w momencie największego triumfu Niemiec, ciągle dręczyło go zbliżające się zagrożenie ze strony anglo-amerykańskiej potęgi powietrznej i morskiej, uknute, jak uważał, przez światowy spisek żydowski. Kiedy Wehrmacht osiadł na mieliźnie w Związku Radzieckim, wojna błyskawicznie przekształciła się w konflikt na wyczerpanie, w którym Niemcy nie mogli już mieć nadziei na zwycięstwo. Niezdolność Hitlera, Alberta Speera i innych do uznania tego faktu skutkowała zniszczeniem Trzeciej Rzeszy za cenę dziesiątek milionów ofiar.

Książka Adama Tooze a jest wciągającym i ożywczym opisem zadziwiających wydarzeń, na nowo określającym nasze spojrzenie na nazistowskie Niemcy i drugą wojnę światową.

I kilka rekomendacji:
To jedna z najważniejszych i najoryginalniejszych książek o Trzeciej Rzeszy, jakie wydano w ostatnich dwudziestu latach, i oczywiście najlepsza, jaką kiedykolwiek czytałem o nazistowskiej gospodarce. Tooze łączy znajomość zawiłych kwestii ekonomicznych z niezwykłą głębią i zakresem wiedzy historycznej. Słusznie podkreśla zasadnicze znaczenie zbrojeń i wojny dla wielkiego, katastrofalnego projektu Hitlera. Co więcej, opisuje to z rzadką jasnością i inteligentnym dowcipem.

Niall Ferguson, autor "The War of the World"

"Cena zniszczenia" Adama Tooze a to wyjątkowa historia do przeczytania jednym tchem. Snuta przez autora nieznana opowieść o finansach hitlerowskich Niemiec zmienia nie tylko nasz pogląd na odrażający reżim Hitlera, ale wręcz na samą historię XX wieku. Świetnie napisana, z każdej strony bije jej nieodparta, oryginalna erudycja. Niezbędna lektura dla wszystkich badaczy tego okresu, będzie się jednak także podobać szerszemu gronu czytelników, ustanawiając nowy, przekonujący obraz samego Hitlera.

John Cornwell, autor "Hitlers Pope"
Niezwykła książka - naukowa, prowokacyjna i ogromnie warta przeczytania - która umieszcza nazizm, wojnę i Holocaust na ogólnym tle historii Europy. Przerażająca epopeja o wygórowanych ambicjach jednego człowieka, zmagającego się z pokonaniem ograniczeń gospodarki swojego kraju - za cenę szokujących kosztów ludzkich.

David Reynolds, autor In Command of History"