Czy tak musiało być?

Jerzy Kostiuk, ur. 14 kwietnia 1923 r. we Lwowie, deportowany do Kazachstanu w 1940 r., żołnierz Polskich Sił Zbrojnych, uczestnik bitwy o Monte Cassino.
Autor w momencie wybuchu wojny w 1939 r. był siedemnastoletnim gimnazjalistą we Lwowie. Opisuje wydarzenia, jakie stały się udziałem jego rodziny podczas sowieckiej okupacji miasta. Wiosną 1940 r. wraz z bratem i matką został deportowany do Kazachstanu; doświadczył tam trudów poniewierki, której towarzyszył głód i ciągła obawa przed śmiercią. Zimą 1942 r. został zmobilizowany do Armii Polskiej gen. Władysława Andersa, wraz z którą został ewakuowany do Iranu. We wspomnieniach z tego etapu tułaczki ukazuje codzienność losów żołnierskich, trudy życia obozowego i szkolenia wojskowego, które umożliwiło stworzenie sprawnego i dobrze funkcjonującego 2. Korpusu polskiego, który skierowano do działań w kampanii włoskiej – w bitwie pod Monte Cassino i w dalszych walkach, podczas których został ciężko ranny od wybuchu miny.
Autor rozważa gorzkie losy żołnierzy polskich na Zachodzie, którzy po zakończeniu wojny stali się problemem dla władz brytyjskich. Po zdaniu matury na terenie Anglii, w 1947 r. zdecydował się na powrót do kraju. Wydarzenia przedstawione na kartach publikacji odzwierciedlają los wielu obywateli polskich podczas drugiej wojny światowej, ale ukazane na przykładzie jednej rodziny stają się bliższe czytelnikowi.