Eksperyment. Władze PRL wobec biskupa Piotra Gołębiowskiego

W ostatnich tygodniach pod wpływem doniesień medialnych powraca temat lustracji w Kościele. Trwa wyścig z czasem, bo coraz więcej osób ma dostęp do archiwów Instytutu Pamięci Narodowej i nagłaśnia się informacje o księżach-agentach. Tym gorączkowym poszukiwaniom rzadko towarzyszy troska o oddanie całej prawdy o rzekomych czy rzeczywistych winach. A jest o­na niepełna bez uwzględnienia siły i bezwzględności organów PRL-owskiej bezpieki wobec Kościoła i bez ujawnienia oddanych jej agentów, którzy robili wszystko dla zniszczenia wiary Polsce. Aby ten niespójny i nieprawdziwy obraz urealnić trzeba uwzględnić okoliczności, w jakich działał Kościół w PRL-u oraz przypomnieć ogromną rzeszę kapłanów, którzy, dzięki swej niezłomnej postawie w czasach największej próby, ocalili wiarę swoją i wiernych. Jakże łatwo zapomina się dziś, że po ludzku nie było to łatwe, a często domagało się nie tylko odwagi, ale wręcz heroizmu.

Opublikowana przez Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne książka Szczepana Kowalika odsłania kulisy polityki władz PRL-u wobec biskupa Piotra Gołębiowskiego, wikariusza generalnego a następnie administratora apostolskiego diecezji sandomierskiej w latach 1957- 1980. Tytułowy "eksperyment” dotyczy konfliktu, jaki wybuchł w położonej niedaleko Radomia, miejscowości Wierzbica pomiędzy wikariuszem a proboszczem parafii. Władze uznały, że jest to doskonała okazja do rozbicia miejscowego Kościoła, poprzez skonfliktowanie kapłanów diecezji i jednoczesne poróżnienie wiernych z hierarchią kościelną. Ewentualne powodzenie akcji mogło mieć katastrofalne skutki dla powojennego Kościoła w Polsce. Odpowiedzialność za rozwiązanie konfliktu spoczęła na barkach biskupa Gołębiowskiego. Jego zdecydowana postawa i nieustępliwość wobec nacisków stały się powodem represji, jakich doświadczał ze strony władz komunistycznych. Ze względu na to nie mógł m.in. uczestniczyć w Soborze Watykańskim II czy zostać ordynariuszem diecezji. Nie jest przypadkiem, że papież Jan Paweł II w telegramie przesłanym po śmierci bpa Gołębiowskiego nazwał go "dobrym i nieustępliwym Pasterzem Kościoła Sandomierskiego”. Obecnie bowiem w Rzymie toczy się jego proces beatyfikacyjny.

Książka Szczepana Kowalika powstała na podstawie wielu materiałów źródłowych, zarówno kościelnych jak i państwowych.. Pozwala o­na poznać kulisy jednego z ważniejszych, a dziś niemal zapomnianego konfliktu, jaki rozegrał się między Kościołem a komunistyczną władzą w Polsce. Odsłaniając działalność niezłomnego biskupa, pokazuje zarazem mechanizm działania władz i aparatu bezpieczeństwa. Napisana żywym językiem zainteresować powinna nie tylko historyków, ale również tych wszystkich, którzy chcą wyrobić sobie zdanie na temat lustracji w Kościele.