Korespondencja z lat 1952-1975

Z perspektywy czasu listy pisane i otrzymywane przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego wydają się najcenniejszym źródłem do dziejów Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Niniejszy tom zbiera korespondencję Jana Nowaka z Adamem Ciołkoszem, jednym z liderów PPS poza krajem, oraz ze znakomitym publicystą Aleksandrem Bregmanem.

Ciołkosz i Bregman należeli do wąskiego grona kluczowych współpracowników Radia. Ich zainteresowania, obejmujące sytuację polityczną w kraju i za granicą, dzieje idei oraz historię Polski, a także specyfikę dziennikarstwa radiowego, przekładały się na atrakcyjność i skuteczność Rozgłośni.

W korespondencji Nowak ustalał szczegóły współpracy, wymieniał się zdobytymi informacjami, konsultował ocenę wydarzeń w kraju, komentował poglądy oraz pozaradiowe aktywności swoich rozmówców. Listy wymieniane z Ciołkoszem zawierają ponadto przenikliwą ocenę politycznej działalności emigracji. Z kolei korespondencja z Bregmanem rzuca ciekawe światło na poglądy Nowaka w kwestii stosunków polsko-niemieckich.

Spieszę zawiadomić Pana, że dziś wycofano się z projektu wprowadzenia cenzury prewencyjnej naszych skryptów. W najbliższą sobotę wylatuję do Nowego Jorku i czeka mnie tam ciąg dalszy przeprawy w sprawie nazwy Stacji. Brak mi słów uznania dla postawy polskiego zespołu w tych krytycznych chwilach. Gdyby nie ta niezłomna solidarność - obecny epizod zakończyłby się prawdopodobnie moim odejściem i pozbawieniem naszej Stacji wszelkiego charakteru polskiego.

Jan Nowak do Adama Ciołkosza, 1958

Miara przebrała się, gdy uniemożliwiono nam nadanie do Polski rezolucji Kongresu Polonii Amerykańskiej z uwagi na ustęp, dotyczący granicy na Odrze i Nysie. Ponieważ wszelkie próby ugodowego załatwienia sprawy [...] nie dały dotychczas rezultatów [...] zapowiadamy, że będziemy zmuszeni do przerwania pracy w dniu 20 października [...].

Jan Nowak do Aleksandra Bregmana, b.d.

Jan Nowak-Jeziorański (1914-2005) - właśc. Zdzisław Antoni Jeziorański, polityk, publicysta, pisarz, a także kolekcjoner sztuki; z wykształcenia ekonomista. Słynny Kurier z Warszawy. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku i działalności konspiracyjnej. Po wojnie na emigracji. Wieloletni dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa oraz konsultant Rady Bezpieczeństwa Narodowego w Stanach Zjednoczonych w czasie prezydentury Jimmy ego Cartera. Wspierał opozycję demokratyczną w kraju. Odegrał istotną rolę w staraniach Polski o przyjęcie do NATO. Jego najgłośniejsze książki to Kurier z Warszawy (1978), Wojna w eterze (1985/1986), Polska z oddali (1988), Polska droga ku wolności (1974), Polska pozostała sobą (1980), W poszukiwaniu nadziei (1993), Rozmowy o Polsce (1995). Jan Nowak-Jeziorański został uhonorowany Orderem Orła Białego oraz czterema doktoratami honoris causa polskich uniwersytetów, otrzymał także wiele nagród literackich i dziennikarskich. Jego archiwum znajduje się w Ossolineum.