Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego Niepodległość i Demokracja 1945-1994

W lutym 1945 roku, w reakcji na postanowienia konferencji w Jałcie, grono wybitnych przedstawicieli młodego pokolenia polskich polityków na Zachodzie zdecydowało o powołaniu do życia Organizacji Politycznej „Niepodległość i Demokracja”, której nazwę wkrótce zmieniono na Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość i Demokracja” (PRW „NiD”). W trudnych warunkach emigracyjnych udało się tej formacji przetrwać niemal pół wieku - aż do 1994 roku. Tworzyli ja m.in. cichociemni, pracownicy polskiego rządu na uchodźstwie, oficerowie Sztabu Generalnego, byli żołnierze AK. Znaczenie tej grupy doskonale obrazują nazwiska wybrane spośród ponad 1200 osób, które przewinęły się przez ugrupowanie: Andrzej Bobkowski, Aleksander Bregman, Mirosław Chojecki, Marian Kamil Dziewanowski, Józef Garliński, Stanisław Grocholski, Zbigniew Jordan, Jan Krok-Paszkowski, Jerzy Lerski, Bolesław Łaszewski, Zygmunt Michałowski, Zygmunt Nagórski, Jan Nowak-Jeziorański, Andrzej Pomian (Bohdan Sałaciński), Jan Radomyski, Adam Rudzki, Zygmunt Szempliński, Piotr Wandycz, Wiktor Weintraub, Bolesław Wierzbiański, Tadeusz Zawadzki-Żenczykowski czy Jerzy Zubrzycki. Każde z tych nazwisk to osobna historia, warta osobnej książki. Jednak łączyły ich wspólne cele i struktury, które stworzyli dla wspólnych działań. Kwerenda w bogatych zbiorach w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji - gdzie znajdowały sie główne skupiska nidowców, jak również w archiwach zdeponowanych w Polsce, pozwoliły odtworzyć fascynującą historię PRW „NiD”, historię wielu wspaniałych ludzi, którzy po II wojnie światowej znaleźli się poza Polską.