Pion walki z podziemiem niepodległościowym RBP/MBP 1944-1954

Jednym z filarów systemu państwowego nazywanego od 1952 r. Polską Rzeczpospolitą Ludową była, obok partii komunistycznej, policja polityczna. Działała ona od zarania nowego ustroju. Do jej głównych zadań należało początkowo zwalczanie politycznego i zbrojnego podziemia niepodległościowego. Jego uczestników w żargonie bezpieczniackim przewrotnie zwano „bandytami” a ich aktywność „bandytyzmem”. Do ich zwalczania powołano specjalne struktury zatrudniające funkcjonariuszy bezpieki tak w centrali, jak i ekspozyturach terenowych, szeroko współpracowano z Sowietami.

Powyższych i pokrewnych zagadnień dotyczy tom pokonferencyjny, przygotowany w ramach Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie. Jest on owocem konferencji „Pion walki z tzw. bandytyzmem RBP/MBP 1944-1954” zorganizowanej w 2012 r. przez Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej w Warszawie. Odbyła się ona w ramach centralnego projektu badawczego prowadzonego w ramach Instytutu Pamięci Narodowej „Aparat bezpieczeństwa w walce z podziemiem politycznym i zbrojnym 1944-1956”.

Autorzy artykułów przedstawionych w niniejszym tomie dokonują wszechstronnej analizy aktywności tej części aparatu bezpieczeństwa, która zajmowała się walką z tzw. bandytyzmem. Omówiono podstawy prawne funkcjonowania tych jednostek, formy wsparcia przez Sowietów, przykładowe struktury zwalczające podziemie niepodległościowe oraz przedstawiono osoby, w tym ze szczebla kierowniczego, zaangażowane w „utrwalenie władzy ludowej”. Udział w tym procesie był dla funkcjonariuszy bezpieki nobilitujący, w późniejszym czasie dawał też w wielu wypadkach większe możliwości kariery.