Pochwała ciała. Liturgia i człowieczeństwo

Idea tej książki wzięła się z nauki św. Pawła: Czyż nie wiecie, że ciało wasze jest świątynią Ducha Świętego, który w was jest, a którego macie od Boga, i że już nie należycie do samych siebie? Za wielką bowiem cenę zostaliście nabyci. Chwalcie więc Boga w waszym ciele! (1 Kor 6, 19-20). Jeżeli mogę chwalić Boga w ciele, to znaczy, że i ono jest godne pochwały. Chrześcijaństwo ortodoksyjne od początku walczyło z wszelkimi przejawami pogardy wobec ciała, jaką głosiły prądy gnostyckie, próbujące podszyć się pod chrześcijańskie znaki. Tertulian, pisarz II wieku, twórca chrześcijańskiej łaciny, ujął to lapidarnie: Caro salutis est cardo, ciało jest pryncypium, punktem oparcia zbawienia. Znakiem rozpoznawczym prawdziwego chrześcijaństwa jest wyznanie, że Syn Boży stał się prawdziwie i do końca człowiekiem, i że zechciał być nim już na zawsze. Prostą konsekwencją tego jest wyznanie prawdy, że naszym celem nie jest nieśmiertelność duszy, ale zmartwychwstanie ciała. Dla chrześcijanina ciało to nie worek, który trzeba kiedyś zrzucić, ale świątynia Ducha, która zostanie przebóstwiona, pozostając jednak zawsze materialną. Ciału należy się miłość i szacunek. Bóg nim nie gardzi, On je stworzył. Odbiciem tej podstawowej prawdy jest praktyka modlitwy Kościoła, wyrażająca się w świątyni, ikonie i liturgii angażującej materię. Chrześcijańska pochwała ciała nie jest kultem doczesności, lecz pokłonem złożonym Stworzycielowi i Zbawcy.