Ustrój sądów wojskowych w Polsce w latach 1944-1956

Praca Marcina Zaborskiego, dotycząca jednego z najważniejszych ogniw łańcucha instytucji represji i terroru Polski Ludowej i PRL, ma charakter pionierski. Dotychczas nikt nie podjął systemowych badań naukowych nad sądami wojskowymi z lat 1944-1955 w ujęciu ustrojowym. Istniejące prace, a w istocie przyczynki, napisane przed 1989 r. przez byłych sędziów tych sądów, mają charakter polityczno-propagandowy, a nie naukowy.
Wnioski płynące z książki Marcina Zaborskiego są porażające:
– sądy wojskowe w Polsce w latach 1944-1955 nie miały podstawy prawnej ani do zaistnienia, ani do działania;
– podstawowym zadaniem tych sądów była, jak napisał w 1946 r. prezes Najwyższego Sądu Wojskowego płk Aleksander Michniewicz, "eliminacja i eksterminacja wrogów Narodu”;
– krąg osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych był w tym okresie tak duży, że trudno było popełnić jakikolwiek czyn zabroniony, który nie podlegałby jurysdykcji tych sądów;
– struktura sądów wojskowych w latach 1944-1955 była zagmatwana; np. karę śmierci w 1945 r. mogło orzec kilkadziesiąt sądów wojskowych, niezależnie od szczebla struktury sądów, na którym się znajdowały; postępowanie przed sądami wojskowymi było jednoinstancyjne najpierw de iure (do końca 1945 r.), a następnie de facto.
Książka niniejsza zainteresuje nie tylko prawników, ale i historyków zajmujących się dziejami Polski po 1944 r. Bez wątpienia będzie także przydatna dla studentów prawa oraz historii, jako lektura uzupełniająca.