Wokół zjazdu szczecińskiego 1949 r.

Tom studiów powstał przy współpracy Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Szczecinie z Instytutem Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego. Składa się z dwunastu tekstów, przygotowanych przez badaczy ze Szczecina oraz Łodzi, Torunia, Warszawy i Wrocławia, a jego publikację poprzedziła sesja zorganizowana pod tym samym tytułem w styczniu 2010 r.


Artykuły poświęcono głównie tytułowym obradom i ich recepcji – w prasie regionalnej oraz ogólnopolskich tytułach społecznych i literackich, w relacjach autobiograficznych, także w środowiskach emigracyjnych. Autorzy poruszają również kwestie dotyczące m.in. życia kulturalnego miasta (w kontekście samego zjazdu i epoki, w której został zorganizowany) czy działalności aparatu represji wobec twórców w okresie stalinowskim.


Jak zauważył jeden z recenzentów, dr hab. prof. US Piotr Michałowski, "łatwiej opisać jego [tj. zjazdu] konteksty i tło – to, co się działo przed i po, a więc przyczyny, sytuację poprzedzającą, a potem reakcje i komentarze. Natomiast samo wydarzenie stanowi oko cyklonu, które można poznać najlepiej tylko przez opis tego, co »wokół«”.


Oczywiście prezentowane w tomie ustalenia nie zamykają w historiografii dyskusji nad przebiegiem zjazdu szczecińskiego, jego znaczeniem w dziejach miasta i Polski Ludowej, twórczości socrealistycznej czy literatury w ogóle. Autorzy wyrażają nadzieję, że pozwolą one na pogłębienie wiedzy pasjonatom wymienionych zagadnień.


Paweł Knap


Wiele osób znajdzie tu coś dla siebie: mieszkańcy Szczecina – solidny kawałek historii regionalnej; specjaliści od stalinizmu – opis zastraszania środowisk twórczych i dziennikarskich oraz działalności aparatu propagandy; historycy kultury – kulisy i okoliczności towarzyszące IV Zjazdowi Związku Zawodowego Literatów Polskich, będącego symbolem nastania czasów socrealizmu. […] Sądzę, że z książki będą korzystać nie tylko wąsko wyspecjalizowani historycy, ale w ogóle miłośnicy przeszłości.


Fragment recenzji dr. Konrada Rokickiego