Literatura dokumentu osobistego. Studia przypadków

Badania nad literaturą dokumentu osobistego (jakby powiedział zapewne twórca tej nazwy - Roman Zimand) czy studia nad praktyką diarystyczną bądź autobiograficzną (a takiego określenia użyłby zapewne Paweł Rodak) rozwijają się w Polsce prężnie przynajmniej od lat 60. ubiegłego wieku, kiedy to pojawiły się pierwsze szkice na ten temat. Równocześnie z nimi ukazywały się, z czasem, jak grzyby po deszczu, kolejne tomy mniejszych i większych tekstów autobiograficznych polskich pisarzy, poczynając od edycji Dzienników Stefana Żeromskiego. Można było zaobserwować wówczas swoiste sprzężenie zwrotne między tego typu twórczością a badaniami na jej temat. Dziś jest to cała wyspecjalizowana i zróżnicowana metodologicznie gałąź dociekań literaturoznawczych, a półki księgarskie zaledwie mogą pomieścić przyrastające w zatrważającym tempie kolejne woluminy dzienników, pamiętników, zbiorów listów czy autobiografii. Przyrost ten, rzecz jasna, nie dotyczy tylko intymistyki, która wyszła spod pióra pisarza - równie ciekawa, a nieraz bardziej interesująca, jest jej część stworzona przez tych autorów, którzy na co dzień nie zajmują się czernieniem papieru.

Adam Fitas

Trzeba [...] z uznaniem odnotować klarowną kompozycję omawianej monografii. Widać ją dobrze w spisie treści. Całość recenzowanej publikacji została podzielona według dwóch zasad: ujęcie syntetyczne, pisane z pozycji teoretycznoliterackiej (Małgorzata Czermińska, Jerzy Madejski) oraz ujęcie o charakterze analitycznym. W ramach tego ostatniego zostaje dodatkowo wyróżnionych kilka mniejszych całostek, dla których podstawę stanowią z jednej strony tematyka (Żałoba i sen), z drugiej użyta metodologia (Przed-teksty, zapisy, gatunki) oraz strategie autobiograficzne stosowane przez współczesnych autorów polskich (Gry autobiograficzne).

Z recenzji prof. Sławomira Buryły