Encyklopedia Katolicka. Tom 19. Szczepkowski - Użhorodzka unia

Tom XIX, przedostatni podstawowej edycji Encyklopedii Katolickiej, zawiera 2179 haseł. Ze względu na specyfikę Encyklopedii katolickiej liczne teksty (253 hasła) mieszczą się w obszarze podstawowych działów Teologii - dogmatycznej (tajemnice wiary, teandryzm, teocentryzm, Trójca Święta, trynitologia, usprawiedliwienie), fundamentalnej (światopogląd, świętość Kościoła), interkonfesyjnej (szwabachskie artykuły, Święto Reformacji, Tradycja, trebnik, trikirion, Trishagion, unitarianizm), moralnej (szczerość, szyderstwo, tutioryzm, umiarkowanie) i pastoralnej (Swiatło-Życie, Taize, Tydzień Miłosierdzia). Omówiono także wiele teologicznych subdyscyplin - teologia historii, liturgiczna, misji, narodu, religii. W tym nurcie mieszczą się również hasła z Biblistyki (szeol, tablice przykazań, Tesaloniczanie. Tobiasza Księga, uczeni w Piśmie) i Historii teologii (teologiczne kongresy, tybińska szkoła teologiczna) Problematykę tę uzupełniają opracowania poświęcone uniwersytetom (Jagielloński, Jana Kazimierza, Wileński) oraz organizacjom naukowym (Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawia II).Z działu Liturgiki czytelnik znajdzie 33 hasła opisujące np. przedmioty znane z przestrzeni kościoła (świeca, świecznik, tabernakulum), a także 38 haseł z hymnografii, m.in. pod symptomatycznymi incipitami: Szczęśliwi ludzie szukający Boga, Śpiewaj, Kościele, z radosnym zapałem, Ustąpcie chmurne ciemności. Pozaliturgiczne aspekty muzyki, takie jak: śpiew kościelny, śpiewnik kościelny, tabulatura, przedstawione zostały w dziale Muzyki religijnej (30 haseł). Do działu Filozofii przyporządkowano 88 jednostek hasłowych, dotyczących kierunków filozoficznych (szkotyzm, teilhardyzm, tomizm), dyscyplin (teodycea, teoria poznania, teozofia) i filozofów (Tales z Miletu, A. Tarski, W. Tatarkiewicz, Tischner, Tomasz z Akwinu). Uwzględniono także problematykę z zakresu filozofii przyrody (środowisko, termodynamika, transmutacjonizm). Zagadnienia religijno-filozoficzne znajdują swoje dopełnienie w tekstach przygotowanych w dziale Religioznawstwa i etnologii religii (85 haseł), m.in.: szczodraki, tabu, tantryzm, taoizm, tatuaż, totemizm, umbandyzm. W dziale Geografii i statystyki kościelnej znajduje się 261 haseł opisujących poszczególne państwa (Szwajcaria, Tadżykistan, Tajlandia, Tanzania, Turcja, Ukraina, Urugwaj), ośrodki życia religijnego (Toledo, Toronto, Trewir, Trydent) i biskupstwa tytularne (Tagasta, Teby, Urci). Odrębny dział stanowi 216 haseł dotyczących polskich ośrodków życia religijnego (Święta Lipka, Święty Krzyż, Tuchów, Tyniec). Dział Historii Polski (153 hasła) dzieje ojczyste ukazuje w tekstach poświęconych diecezjom (świdnicka, tarnowska, toruńska), najważniejszym wydarzeniom (śluby Jana Kazimierza, toruńska sprawa, unia polsko-litewska) oraz postaciom zasłużonym dla kraju i Kościoła (Z Szelążek, Szembekowie, P. Ściegienny, R. Traugutt). Licznych biogramów dostarcza także dział Historii powszechnej (92 hasła), m.in.: Teodor, Teodora, Teodoryk Wielki, Teodozjusz I Wielki, Thietmar, Timur. W dziale Historii zakonów i stowarzyszeń religijnych (174 hasła) zamieszczono teksty poświęcone zakonom (trapiści, trapistki, teatyni, trynitarze), zgromadzeniom (tereski, terezjanki, uczennice Boskiego Mistrza, urszulanki), ważniejszym opactwom (Tongerloo, Tournay, Tre Fontane) oraz praktyce życia zakonnego (szkaplerz, szpitalne zakony, teatr szkolny). Bogato reprezentowana jest również biografistyka zakonna (B. Szepelak, J. Tauler, Teresa od Dzieciątka Jezus, J. du Tremblay). W nurcie badań historycznych mieści się również Hagiografia, obejmująca 68 haseł, w tym poświęcone poszczególnym świętym (Szymon Apostoł, Szymon z Lipnicy, Teresa Wielka, Teresa z Kalkuty, Tomasz Apostoł), grupom świętych (tonkińscy męczennicy), a także rodzinie Ulmów, zamordowanej za ratowanie Żydów. Istotnym uzupełnieniem biogramów świętych są części ikonograficzne, przygotowane w dziale Sztuki (86 haseł). Mieszczą się tu także biogramy artystów (B. Thonraldsen, G.B. Tiepolo, Tintoretto, H. Uziembło) oraz motywy ikonograficzne (światło, taniec śmierci, tęcza, Trzej Królowie). Dział Literatury (150 haseł) prezentuje syntezę literatur narodowych oraz biogramy pisarzy (W. Szekspir, T. Szewczenko, Sz. Szymonowic,J.R. Tolkien,L.N. Tołstoj,J. Tuwim, J. Twardowski). Hasła osobowe dotyczące Ojców Kościoła znajdują się w dziale Patrologii (Tacjan, Teodor z Mopsuestii, Tertulian). Czytelnik znajdzie również liczne opracowania z zakresu nauk społecznych (70 haseł), pedagogiki (15 haseł), psychologii (33 hasła) i prawa (36 haseł). Dostarczają one przede wszystkim aspektowych uzupełnień do haseł złożonych, takich jak: świadomość, śmierć, środki społecznego przekazu, świadek, tajemnica. Teksty tego rodzaju ukazują, jak w świetle nauki chrześcijańskiej przezwyciężać uprzedzenie, ubóstwo, technokratyzm, terroryzm, totalizm i zachowując własną tożsamość, poszerzać w świecie obszary tolerancji i szczęścia.