Filozofia kultury. cz. 1-2. Seria: Dydaktyka filozofii T. XI

ilozofia jako wiedza o człowieku jest dzisiaj często wiedzą o kulturze, jako szczególnym i najbardziej charakterystycznym korelacie ludzkiej egzystencji, jego aktywności. Stąd niniejsza publikacja Filozofia kultury ukazuje człowieka jako twórcę kultury, choć wprost podejmuje wątki należące do wszystkich jej wymiarów, czyli nauki, sztuki, moralności i religii. Aspektywnie wątki te omówiono - w różnym zakresie - w poprzednich tomach serii Dydaktyka Filozofii: Antropologii, Metodologii nauk, Etyce czy Filozofii religii i Filozofii Boga, a zwłaszcza w dziale "Rola poznania w kulturze", stanowiącym element tomu Epistemologia. W obecnym opracowaniu akcent postawiono na odsłonięcie istoty samego zjawiska kultury, jej społecznych uwarunkowań, a także jej relacji do cywilizacji, a nade wszystko jej współczesnych przemian. Równie istotnym elementem obecnego tomu jest ukazanie specyfiki działalności artystycznej, a także - choćby tylko skromnie - zjawiska techniki. Starano się wszakże nie zagubić pozostałych dziedzin kultury, a więc jej wymiaru intelektualnego, moralnego i religijnego, uwzględnianych głównie kontekstualnie.
 
Tom ma dwuczęściową strukturę, część pierwsza, zatytułowana: "Pytania o istotę kultury, cywilizacji, sztuki i techniki", skupia się najpierw na prezentacji specyfiki nauk podejmujących szeroko pojęte zjawisko kultury, możliwie w całym jego bogactwie oraz uwarunkowaniach historycznych i społecznych. Uwzględnia nie tylko filozoficzny wymiar rozważań, lecz także ten właściwy naukom szczegółowym zajmującym się tą tematyką. Osiągnięcia tych ostatnich mogą bowiem, a nawet powinny, być zasadnie i owocnie wykorzystane przez filozofa, nie tylko w odniesieniu do takich konkurencyjnych wobec nich nauk jak antropologia kulturowo-społeczna, etnologia, kulturoznawstwo czy semiotyka kultury, ale też np. psychologia, socjologia, pedagogika i teologia kultury, a nawet wskazując na biologiczne podstawy kultury. Stąd też zaprezentowano status metodologiczny, sposób ujęcia tytułowej problematyki i zakres podejmowanych tematów przez nauki filozoficzne, humanistyczne i społeczne oraz o sztuce i technice. Część poświęconą omówieniu specyfiki nauk o kulturze wieńczą dwie wypowiedzi doświadczonych wykładowców tytułowej problematyki. Ważnym wymiarem części pierwszej tego antropologicznie ugruntowanego tomu jest przybliżenie intelektualnego fundamentu kultury oraz różnych przejawów transcendencji, jaka się ujawnia w rozmaitych formach kultury, zwłaszcza współczesnej.
 
Część druga omawia tytułowe "meandry współczesnej kultury i sztuki", począwszy od wskazania ich historycznego, a następnie społecznego fundamentu, pokazując także znaczenie kultur lokalnych, w tym kultury ludowej i narodowej. Wskazuje na potrzebę internalizacji kultury w procesie kształcenia i wychowania oraz dostrzeżenia aspektywnej nieprzekładalności poszczególnych kultur, a w tym kontekście dialogu, którego model można odnaleźć w Ewangelii, wymagającego m.in. wyjścia poza ramy eurocentryzmu, z jego konsekwencjami społecznymi i politycznymi. Omawiając szeroko "tendencje w kulturze współczesnej", których jest wiele, często się ze sobą łączą, wskazuje na takie wybrane, ale ważne zjawiska jak globalizacja kultury, fenomen kultury popularnej, a nawet "uludycznienie kultury". Ukazuje nie tylko rolę kultury we wszechobecnych mediach, prowadzących do "cywilizacji informacji", ale także na jej nowy paradygmat jakim jest cyberkultura, rozwijająca się zwłaszcza za sprawą internetu. Istotnym elementem tej części jest problematyka zaliczana w różnych tradycjach bądź to do filozofii sztuki, bądź do estetyki, odkrywając swoistość sfery estetycznej czy piękna, jako kategorii ważnej przynajmniej dla sztuki tradycyjnej, a w końcu zwracając uwagę na relacje sztuki do natury, którą bądź to naśladuje, bądź też akcentuje autonomią twórczą. Nie tylko ukierunkowanie środowiskowe redaktorów tomu nakazało podnieść zagadnienie specyfiki sztuki religijnej, przez wieki mającej fundamentalne znaczenie w dziejach sztuki, pytając o możliwość jej urzeczywistnienia w sztukach plastycznych czy literaturze, a w końcu ukazując dylematy związane z wolnością twórczą i ochroną przed jej wynaturzeniami w aspekcie moralnym i religijnym.
 
Niniejszy tom jest monografią zawierającą zasadniczo artykuły specjalnie do niego przygotowane. Zawiera  jednak także kilka przedruków bądź to dlatego, że stanowią one wyjątkowo trwały dorobek nauk o kulturze i sztuce, bądź też ukazują zróżnicowany styl prowadzonych rozważań, co odpowiada dydaktycznemu ukierunkowaniu serii.

Redaktorzy

Część I. Pytania o istotę kultury, sztuki i techniki
ISBN: 978-83-8061-986-9
Stron: 684

Część II. Meandry współczesnej kultury i sztuki
ISBN: 978-83-8061-987-6
Stron: 630